تاریخچه کاشی و سرامیک
در این مقاله به بررسی کشورهایی که در عرصه ظهور، تولید و پیشرفت کاشی پیشرو بودهاند میپردازیم و همچنین درباره تولیداتی که در آینده صورت خواهد گرفت.
اساساً امروزه کاشی یک عنصر طراحی داخلی در خانههاست
موضوعات اصلی :
- اولین کاشیهای سرامیکی
- ورود کاشی به اروپا
- سبک آزاد
- بحران سالهای 70 میلادی
ماقبل تاریخ کاشی و سرامیک
دادن یک اطلاعات از تولد سرامیک خیلی سخته. مطمئناً سرامیک از قدیمیترین اختراعات بشر است و مطمئناً به طور اتفاقی متولد شده.
برخی پیشینیان ما آتش را در نقطهای روشن کردهاند که در آن، آب به خوبی خاک را فشرده کرده بود و متوجه شدند که زمین، زیر آتش سفت شده و به طور اتفاقی به سفال تبدیل شده است. پیشینیان ما فرم دادن خاک رس رو یادگرفتند و با قرار دادن آنها در آفتاب و خشک کردن و پختنشون روی آتش و با دستیابی به اولین ظروف سرامیکی سخت فهمیدند که میتوان نتایج بهتری نیز به دست آورد.
گلدانهای سفالی 1800 سال پیش
اشیای شکل گرفته و پخته شده عمدتاً ظروف سفالی برای مواد غذایی هستند. قدیمیترین آثار کشف شده، کاسه هایی هستند که مستقیماً روی آتش پخته میشدند. قدمت آنها به 1600 سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد و در چین پیدا و تاریخگذاری شدهاند. تا چند سال پیش اینطور تصور میشد که آنهایی که در ژاپن کشف شدند قدمت بیشتری داشته باشند که مربوط به 120 سال قبل از میلاد مسیح هستند. این اشیاء اولیه در فرمها و یا در شکلهای ابتدایی، خشن و تصفیه نشدهای هستند که به طرز باورنکردنی به دست ما رسیدهاند و دوام فوقالعاده آنها را نشان میدهند.
یک نوآوری اساسی برای سرامیک
یک انقلاب واقعی که میتواند به لطف اختراع چرخ سفال باشد و تولید اشیاء مثل گلدان، بشقاب و کوزه را تسهیل میکند. به نسبت کارهای دستی ابتدایی، الان میتوان اشیاء کمتر ناهنجار، متقارنتر و هارمونیکتر به دست آورد. ترکیب بین چرخش مداوم سطح نگهدارنده خاک رس مرطوب و دستهایی که آن را شکل میدهند. به اصلاح تکنیک تولید و نازک شدن دیوارهای اجسام کمک میکند. صحبت از این است که اینها همیشه ظروفی برای نگهداری آب و غذا هستند و با دید کاربردی ساخته شدهاند و نه تزئین شده.
دکوراسیون سرامیک
تکامل دوم با اولین تلاشها برای تزئین سرامیک اتفاق افتاد. از ابتدا خراشهای سادهای که در قسمت بیرونی آثار ایجاد میشود تا تلاش برای طرحهای هندسی و در نهایت همیشه با حکاکی قسمت بیرونی در کلمات، جملات و نوشتهها
تولد کاشی سرامیکی
اولین کاشیها درواقع صفحات تخت دورانداختهای بودند که تکهای برای نوشتن متون مهم بر روی آن باشند. روی تختههای سفالی خام، حکاکان به جای عبارات مذهبی یا داستانهای پادشاهان و جنگجویان، قوانین یا دستورالعملهایی مینوشتند. اولین کاشیها به متنهای واقعی برای انتشار تبدیل شدند. خلاصه و بسیار بادوام
داستان از اینجا، از این کالاهای ساختگی (مصنوعات) شروع میشود که منجر به پوششهای سرامیکی مدرنی میشوند که روی دیوارها و کف خانههای خود پیدا میکنید. اما راه هنوز طولانی است. در عکسهای زیر که در موزه بریتانیا گرفته شده، تعدادی از این کاشیهای سرامیکی دیده میشوند که مانند کتاب حکاکی شدهاند.
تصویر سمت زیر داستان آشور بانیپال را روایت میکند و قدمت آن به 668 قبل از میلاد مسیح میرسد
تولد کاشی سرامیکی لعابی
یک نوآوری دیگر، یک پرش تکنولوژی و طراحی. تزئین با رنگهای شیشهای یا لعاب. اولین میناها همیشه در حدود هزاره سوم و دوم قبل از میلاد و همیشه در بینالنهرین و مصر استفاده میشد. در هرم ساکارا (Saqqara) ساخته شده توسط معمار مشهور مصری ایمهوتپ (Imhotep) در 2600 سال قبل از میلاد شاهد استفاده از یک پوشش (آستر) در اتاق تدفین با کاشیهای سرامیکی لعابدار سبز هستیم. کاشیها چسبیده به دیوار نیستند اما با رولپلاکهای فلزی ثابت شدهاند.
این پوششی که در عکس میبینید خود مولد پوشش سرامیکی مدرن است. مصریها این کاشیهای ابتدایی رو از اسلبهای سرامیکی لعابدار میساختند و این محصولات رو پیچیده و معتبر میدونستند. ساخت آنها نیز بسیار گران بود بنابراین این سرامیکها فقط در ساخت و سازهای بزرگ مورد استفاده قرار میگرفتند.
پنلهای فیگوراتیو در کاشیهای لعابدار
لعاب همراه با شکلگیری کاشیها به شما امکان میدهد اسلبهای سرامیکی را به عناصر مبلمان واقعی تبدیل کنید.
علاوه بر کاشیهای لعابدار و رنگی، اولین تابلوهای فیگوراتیو کاشیهای سرامیکی گسترش یافتند و بر روی دیوار خانهها قرار گرفتند و به دلیل درخشندگی و رنگهای روشن مورد قدردانی قرار گرفتند. آنها نقاشیهای روی دیوار را جایگزین کردند (کاشیها بسیار بادوامتر هستند) در نمایش صفحهای اساطیری مذهبی شکار یا حیوانات. مانند تصویر ذیل:
ورود کاشی سرامیکی به اروپا
تا به اینجا، تاریخ کاشی سرامیکی فقط در خاورمیانه بوده. در اروپا استفاده کاشی به عنوان پوشش دکوراتیو هنوز ناشناخته است. به لطف گسترش اسلام، کاشیهای دیواری سرامیکی با عبور از شمال آفریقا و با رسیدن به اسپانیا در زمان حکومت مورها به اروپا میرسند.
سلیقه اعراب برای تزئینات هندسی برای داخل کاخ الحمرا در گرانادا تحسین میشود. کاخ شگفتانگیز و اقامتگاه خلیفه در جنوب اسپانیا که الهام بخش کارلو اسکارپا نیز بود.
قبلاً در سال 1300 استفاده از Azulejos -پوششهای سرامیکی لعابدار- هم در اسپانیا و هم در پرتغال رواج داشت. حتی امروزه در شبه جزیره ایبری Iberia میتوان قدردان دیوارهای خارقالعاده آزولهها در کلیساها، چه در داخل و چه در خارج، در ایستگاهها، دیوارهای خانهها و مبلمان خیابانی بود.
در دوران مدرن معمار بزرگ اسپانیایی آنتونی گائودی Antoni Gaudí i Cornet، این سنت باستانی را با پوشاندن آثار شگفتانگیز خود با قطعات کاشیهای سرامیکی احیا کرد.
کاشی در ایتالیا : عصر روم
استفاده از کفپوشهای سفالی پخته شده از زمان امپراطوری روم شناخته شده است که توسط پلینی Plinio مستند شد و چیدمان کاشیهای سفالی را در الگوی شاهماهی (Spicata Testacea) نشان میدهد.
سفالهای پخته شده ساده در خیلی از ساختمانهای مسکونی و توالتهای عمومی به عنوان پوشش کف استفاده میشوند که به راحتی تمیز میشوند و ظاهر خوبی دارند. از دوره رومانسک به بعد، سفال معمولاً در دشتی مانند دره پو Padana مورد استفاده قرار گرفت. زیرا نسبتاً ارزان بوده و نیازی به استخراج و پردازش سنگ نبوده. به عنوان مثال این امر برای جاده سیهنا در سال 1241 اتخاذ شد. در آن سال مقرر شد که همه خیابانها دارای سنگفرش سفالی با طرح شاه ماهی باشند.
کفپوشهای سرامیکی سفالی در رنگهای مختلف
از شروع قرن سیزدهم، با انواع کفپوش سفالی در دو رنگ مواجه هستیم. بسته به خاک رس استفاده شده، کاشیهای سفالی در رنگهای کمی متفاوت از قرمز تا زرد میتوانند از ترکیب خمیر و دمای پخت به دست بیایند. در ایتالیا از این تنوع برای به دست آورن کفهای دو رنگ زینتی اقتصادی بهره گرفته شد.
کاشی سرامیکی در رنسانس
در طی رنسانس تبادلات فرهنگی و فساد بررسی میشوند : برخی از دکوراتورهای توسکانی در اسپانیا مستقر میشوند و آزولههای اسپانیایی را با رنگها و هنر دکوراتیو ایتالیایی آلوده میکنند.
اکنون به تابلوهای فیگوراتیو بزرگ تبدیل شدهاند که صحنهها، مناظر و چشم اندازها را نشان میدهند. در سال 1700 کاشیهای دیواری در سراسر اروپا رایج و شناخته شده بودند، همچنین استفاده از اونها از منطقهای به منطقه دیگر بسیار متفاوت بود.
کاشیهای سرامیکی دوران مدرن
دیدیم که کاشیهای سرامیکی از سفالها و سرامیکهای هنری، با هدف اولیه انتقال داستانها و اسطورهها به آیندگان یعنی کتابها متولد شدند. متعاقباً به لطف تزئین و لعاب، کاشی ها تبدیل به پانلهای تزئینی پیچیده و گران قیمتی شدند که در مقبرههای مصری یا کاخهای معتبر استفاده میشد.
ما آموختیم که تمدن عرب، رواج استفاده از کاشیهای سرامیکی در اسپانیا، با اشغال شبه جزیره ایبری و در ایتالیا به لطف تبادل تجاری با جمهوریهای دریایی گسترش داد.
در ایتالیا به دنبال توسعه مناطق آمالفی، فانتزا و باسانو، منطقه تولید ساسولو نیز متولد و تقویت شد که برای یک زمان طولانی اولین تولید کننده کاشی و سرامیک در جهان خواهد بود.
کاشی سرامیکی و تمرکز در منطقه ساسوئولو
منطقه ساسولو مهمترین منطقه جهان در تولید کاشی سرامیکی در نظر گرفته میشود. کافی است که کل بخش تولید کاشی سرامیکی هنوز حدود 200 شرکت تولیدی دارد که بیش از 80% آنها در منطقه ساسولو قرار دارند.
سایر ماطق (فانتزا، آمالفی، ونتو) و سایر کشورهای پراکنده در سرزمینایتالیا، در مجموع باهم به 20% نمیرسند.
برای سالها، منطقه ساسولو رکورد جهانی حجم تولید کاشی و سرامیکی را نگه داشته است.
امروزه این اعداد رو تولیدکنندههای چینی و سایر کشورهای نوظهور ایجاد میکنند. اما ساسولو هنوز مرکز جهان از نظر کاشیهای سرامیکی محسوب میشود.
بهترین تولیدکنندگان ماشین آلات، بهترین طراحان اینجا در ساسولو واقع شدهاند. اینجا نوآوریهایی متلود میشوند که سپس در کل جهان منتشر میشوند. با ظهور طراحان مد در عرصه سرامیک، یک نقطه عطف دورهای برای بازیابی جنبههای زیبایی و تزئینی کاشیها رقم خورد.
امروزه در ایتالیا، شرکتهای تولید کاشی و سرامیک بیش از همه در منطقه مودنا و به ویژه در اطراف شهرداری ساسوئولو متمرکز شدهاند.
رشد تقاضا برای کاشی پس از جنگ جهانی دوم
رشد این بخش را باید در ارتباط با توسعه صنعت ساختمان پس از جنگ جهانی دوم دانست. نیاز به ساخت و بازسازی بسیاری از ساختمانها به عنوان نیرو محرکهای برای تقاضای پوششها و کف کاشی و سرامیک عمل کرد. همچنین بهبود استانداردهای زندگی با فراهم کردن حمام در داخل خانه عامل دیگری بود.
در سالهای بین دو جنگ بزرگ و بلافاصله در پی سالهای پس از جنگ جهانی دوم، در دوران رونق ساخت، کاشیها به دلایل کاربردی انتخاب شدند تا سطحی ایجاد کنند که به راحتی تمیز و بهداشتی شود.
تزئینات ساده و به صورت سری به راحتی قابل تکرار هستند و بیشتر به جنبههای کاربردی کاشیها توجه میشود تا جنبه زیبایی.
کاشیها و طراحان
باظهور طراحان در بخش سرامیک، یک نقطه عطف دورهای برای بازیابی جنبههای زیبایی شناختی و تزئینی کاشیها رخ داد. به نام برخی از این طراحان از شرکتهای مختلف میپردازیم :
- والنتینو (Valentino) برای سرامیک پیممه (Piemme)
- ورساچه (Versace) برای چردیسا (Cerdisa) قبل و برای گاردنیا ارکیدا (Gardenia Orchidea) امروز
- کریزیا (Kridzia) برای ادیلکوگی (Edilcuoghi)
- لاورا بیاجوتتی (Laura Biagiotti) برای تاجینا (Tagina)
- فرره (Ferrè) برای گروه پاناریا (Panariagroup)
- تروسسوردی (Trussardi) و فندی (Fendi) برای سرامیک رکس (Ceramiche Rex)
- بیکی (Biki) برای ماراتزی (Marazzi)
- انریکو کوری (Enrico Coveri) برای آریانا (Ariana)
و سپس پاکو راباننه (Paco Rabanne)، کوری (Coveri)، پیر کاردین (Pierre Cardin) و خیلیهای دیگر، متعهد به طراحی کاشیهای جذاب با تزئیناتی میشوند که از دنیای پارچهها سرچشمه میگیرند.
برخی طراحان تزئینات جذاب را انتخاب میکنند و برخی دیگر موضوعات معاصر تر را ترجیح میدهند و برخی دیگر به بوم و یا تابلوی نقاشی تبدیل میشوند.
در هر صورت همکاری بین طراحان و تولیدکنندگان این بخش رو متحول میکند و آن را از ریشه تکان میدهد. با اجازه دادن به اونها مجموعهها را تجدید میکند و آزمایشهای خطرناکتری ر انجام میدهد.
در هر صورت همکاری بین طراحان و تولیدکنندگان این بخش رو متحول میکند و آن را از ریشه تکان میدهد. با اجازه دادن به اونها مجموعهها را تجدید میکند و آزمایشهای خطرناکتری ر انجام میدهد.
دلایل رشد تولید کاشی
با وجود نکات ذیل رشد سریع حجم پوششها و کفهای سرامیک و تعداد شرکتها و کارکنان توجیه میشود.
- عدم وجود موانع برای ورود به این بخش: برای مثال برای راهاندازی و احداث یک شرکت تولید کاشی و سرامیک به سرمایهگذاریهای کلان نیاز نیست
- انباشت قابل توجه سرمایه، توسط کارآفرینی محلی از بخشهای غیرصنعتی (معمولاً غیر صنعتی)
- نیروی انسانی قابل دسترس
- فراوانی قابل توجه مواد اولیه برای تولید سرامیک (تپههای رسی اطراف ساسوئولو
- سادگی فرآیند تولید کاشی، اینکه طرحهای کاشی به راحتی قابل تکرار است
- درجه بالای تایید اجتماعی محیط نسبت به شخصیت کارآفرین
این پیشنیازها موجب ایجاد منطقهسرامیکی و تکثیر مشاغل کوچک، در اطراف برخی از سکونتگاههای اصلی شده است.
سالهای 60 : بحران و واکنش تولیدکنندگان کاشی
در سال 1962، یک عدم تعادل شدید در تراز پرداختها، دولت را به سمت کاهش ارزش لیر و افزایش درصد تخفیف سوق داد. افزایش نرخ تاثیرات چشمگیری در ساخت و ساز داشت : تامین مالی خرید خانه هزینه بیشتری دارد و بازار را به شدت کند میکند.
بخش سرامیک از 51 میلیون متر مربع در سال 1962 به 34 میلیون متر مربع در سال 1964 رسید.
اما اهالی امیلیا رومانیا کارآفرینان سرسختی هستند و برای صادرات و نوآوری فرآیند تولید و راهاندازی سبکهای جدید تلاش میکنند.
تولیدکنندگان با سعی در فروش به خارج از کشور واکنش نشان میدهند. درجه صادرات آن سالها به 16% فروش میرسد. اما کافی نیست برخی از شرکتها از پس آن برنمیآیند و تعطیل میشوند.
نوآوریها