سقف کاذب
سقف کاذب چیست ؟
طبق تعریف، سقف کاذب یک سقف ثانویه است که زیر ساختار اصلی سقف نصب می شود. این نوع سقف از نمادهای معماری و ساخت مدرن در ساختمان های مسکونی و تجاری محسوب می شود. هدف از طراحی و توسعه این نوع سقف در گام نخست جنبه های زیبایی شناختی آن بود و سپس ویژگی های دیگری همچون عایق صوت بودن، برتری های زیست محیطی آن و یکپارچگی اش با ساختار، آن را در کانون توجه طراحان و معماران قرار داد. با این وجود، به لحاظ هزینه ثابت نصب و هزینه های جاری نگهداری ممکن است نزد برخی از خریداران چندان به صرفه محسوب نشود.
مزیت‌های زیبایی شناختی سقف کاذب
سقف های مدرن در آغاز با هدف پوشاندن و مخفی کردن تاسیسات زیرساختی ساختمان از قبیل لوله کشی، سیم کشی، لوله های آب و فاضلاب به شکل یک فضای خالی دوپوش در بالای سقف کاذب با امکان دسترسی برای تعمیرات و بازرسی تاسیسات طراحی شدند. همچنین برای مخفی کردن اشکالات سازه ای همچون ترک ها، شکافها و دیگر آسیب های سقف بکار می روند. افزون بر این، به عنوان یک پوشش برای لوله های آب پاش آتش نشان نیز کاربرد دارند.
برای سالها، سقف های کاذب تنها به شکل کاشی های ساده سفید بودند ولی نوآوری های سال های اخیر گزینه های بسیاری را در اندازه، رنگ، مصالح (از قبیل چرم، چوب، فلز، گچ)، نورپردازی و طراحی، شکل، الگو، بافت و سازه های پشتیبانی کننده سقف کاذب و روش دسترسی به دو پوش بالای آنها در اختیار مصرف کنندگان قرار داده است. به طور کلی هزینه های اجرای این نوع سقف نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
سقف کاذب به عنوان عایق صوت
امروزه مبحث عایق کاری ساختمان دارای اهمیت ویژه ای است و به ویژه با گسترش روزافزون شهر نشینی و اتکا به خودرو و سر و صدای زیاد، جنبه های آرامش و سکوت خانه های مسکونی اهمیت دوچندان یافته است. در توسعه سقف های کاذب نیز مساله عایق صوت بودن این سازه ها یکی از اهداف اولیه در توسعه آن بود. ناگفته نماند که همانطور که یک اتاق شلوغ و پر از سر و صدای بیرون آزار دهنده است، یک اتاق کاملا ساکت نیز حوصله سر بر و کسل کننده است.
کارآیی صوتی سقف های کاذب طی سالهای اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است به گونه ای که ویژگیهای جذب صوت و کاهش شدت صدا در آن به طرز معنی داری بهبود پیدا نموده است. با افزودن مواد ویژه عایق صوت با نام تشک کاهنده صدا (SAB) یا تشک های صوتی در بالای رویه های سقف کاذب می توان به میرایی صوت و جلوگیری از نفوذ سر و صدا به اتاق های دیگر کمک شایانی نمود.
مزیت زیست محیطی سقف کاذب
کیفیت زیست محیطی فضای داخل شامل موارد زیر می باشد:
- تهویه
- انتشار ترکیبات و مشتقات نفتی
- کنترل نور و گرما
- آسایش دمایی
- بهره‌گرفتن از نور روز برای ایجاد روشنایی طبیعی
- مسایل صوتی
- بهینه سازی دید بیرون
سقف کاذب و زیست مداری
سازگاری با محیط زیست یا زیست مداری (Sustainability) یکی از اهدافی است که امروزه بیشتر سازندگان و طراحان سقف کاذب به آن توجه ویژه دارند. برخی از ویژگیهای زیست مدارانه سقف کاذب عبارتند از:
- کارایی مصرف انرژی :
شامل کارایی روشنایی روز و کیفیت عایق گرمایی آن. سطح سقف های کاذب به گونه ای است که نور روز و روشنایی چراغ ها را بازتاب می دهد تا بهره وری نوری را بیشینه نماید. این افزایش بهره وری همچنین منجر به بهبود آسایش و بهره وری فضاهای داخلی برای ساکنان می شود. معیار رایج برای سنجش بازتاب نوری مصالح سقف استاندارد ASTM E 1477 برای نور طبیعی (LR-1) است. سطح حدود 75 درصد به عنوان سطح خوب و قابل قبول محسوب می شود ولی دستیابی به مقدار بالاتر از آن نیز امکان پذیر است.
2. کاهش مصرف مصالح
مصالح مورد نیاز کمتر برای ساخت کاشی های سقفی
3. بازچرخش مواد
مصالح و مواد بازیافت پذیر، تجدید پذیر و با امکان بکار گیری دوباره در تولید سقف کاذب قابل استفاده است و سقف های کاذب پس از فرسودگی قابلیت بازیافت دارند.
یکپارچگی سقف کاذب با سازه
یکپارچگی سقف کاذب با تاسیسات مکانیکی، برقی و لوله کشی ساختمان بسیار مهم است چرا که طبق تعریف استاندارد، محل قرار گیری اینها در بالای سقف است. تقریباً در تمام طراحی های جدید این یکپارچگی لحاظ می شود. توجه به جنبه های زیبایی شناختی سقف کاذب، یکپارچگی آن با سازه دارای اهمیت بالایی است.
هزینه سقف کاذب
به لحاظ کارآیی بازگشت سرمایه سقف کاذب نسبت به سقف های باز (معمولی) برتری دارد. به طور کلی هزینه اجرای سقف کاذب بسته به دو عامل اصلی دارد که شامل نوع و جنس مصالح مورد استفاده و دستمزد اجرا می باشد.
مصالح: صفحه های سقف کاذب که در اصل نمای سقف کاذب را تشکیل می دهند اصلی ترین بخش مصالح مورد استفاده را تشکیل می دهند و اجزا و قطعاتی که برای نگهداری آنها مورد استفاده قرار می گیرد نیز مصالح جنبی هستند. مصالح تقریبا 75 درصد کل هزینه را تشکیل می دهد.
هزینه اجرا: هزینه عمده شامل نصب اجزای پایدارکننده و بدنه سقف کاذب است. هزینه های جانبی دیگر مانند رفت و آمد نیز باید لحاظ شود. به طور کلی در مساحت های کم و کوچک هزینه نسبت به واحد سطح بسیار گرانتر در می آید. به عنوان نمونه اگر قصد دارید فقط سرویس بهداشتی یا پاسیوی خود را سقف کاذب کنید احتمالا گران در می آید. ولی اگر قصد بازسازی عمده داشته و به عنوان نمونه آشپزخانه و حمام و سرویس بهداشتی را یکجا نوسازی و سقف کاذب کنید به مراتب به صرفه تر است. همچنین مواردی چون پرتی و قناسی سقف نیز هزینه اجرای سقف کاذب را بالاتر می برد چرا که نصاب مجبور است زمان بیشتری برای درآوردن شکل سقف و برش مصالح سقف صرف کند. قیمت اجرا به طور کلی متری برآورد می شود ولی در کارهای کوچک به اصطلاح کیلیدی و توافقی کار انجام می شود که معمولا قبل از کار با کارفرما طی می شود.
مزیت‌های سقف کاذب
- پوشاندن تاسیسات و ایجاد زیبایی دوچندان در فضای داخلی
- بهبود آسایش ساکنان با کاهش و میرایی صوت به دلیل داشتن ویژگیهای عایق صوت
- بهینه کردن روشنایی
- امکان بازیافت و باز استفاده سقف‌های کاذب و استفاده از مواد تجدیدپذیر از جمله خود سقف‌های کاذب فرسوده شده در تولید آنها
- صرفه جویی در مصرف انرژی: به دلیل کاهش ارتفاع سقف (کاهش حجم فضای داخل و نیاز کمتر به انرژی برای رسیدن به دمای مشخص) و همچنین ویژگیهای عایق حرارتی که با ایجاد یک فاصله دوپوش با سازه اصلی به صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش تلفات کمک شایانی می‌کنند.
- امکان ترمیم سقف با جایگزینی سریع و آسان قطعات پیش ساخته
- نصب سریع و آسان به دلیل آماده بودن قطعات، نیاز به آماده کردن مصالح سنتی از قبیل گچ و سیمان و غیره ندارند و به سادگی و در زمان کم توسط نصاب نصب می‌شوند
- ویژگیهای زیبایی شناسی که امکان همگون کردن با طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی را فراهم می‌کند
معایب سقف کاذب
- کاهش حجم اتاق: بعضاً دارای قطر زیاد بوده و بخشی از فضای داخلی را اشغال می کند
- مراقبت و تعمیر و نگهداری: نگهداری سقف کاذب نسبتاً دشوار بوده و باید از آسیب رسیدن به آن جلوگیری کرد
- خرابی: ممکن است پس از مدتی نشست کرده و یا دچار تغییر رنگ و یا رنگ پریدگی شوند
- استحکام پایین: شکنندگی در برابر حوادث طبیعی همچون زلزله
- آتش سوزی: انواعی از آن ممکن است از مصالحی درست شده باشد که در برابر آتش سوزی حساس باشد
- پنهان ماندن ایرادهای سازه اصلی: به دلیل پوشاندن سقف اصلی، ایرادهای آن از قبیل نشت آب باران و یا درز و ترک در سقف اصلی مخفی می ماند و پیشروی می کند. بنابراین نگهداری سقف اصلی و بازدید پیوسته و منظم پوشش عایق بیرونی سقف در حفظ سقف کاذب دارای اهمیت می باشد
انواع سقف کاذب
با پیشرفت انواع مصالح ساختمانی نوین و تنوع بخشی به تولید سقف های کاذب، می توان آنها را بر اساس نوع مصالح مصرفی به دسته های مختلف تقسیم کرد. رایج ترین انواع سقف کاذب شامل سقف کاذب کناف، سقف کاذب پی وی سی، سقف کاذب گچی، سقف کاذب رابیتس و سقف کاذب آلومینیومی هستند.
سقف کاذب کناف
یکی از پرطرفدارترین انواع سقف کاذب در کشور که در پنج سال اخیر گسترش روزافزونی یافته سقف کناف است. کناف یک صفحه روکش دار غالبا گچی است و از اینرو دارای انعطاف پذیری بالایی در اجرای طرح های مختلف با سرعت بالا است. به دلیل شکل پذیری گچ از آن در تولید سقف کاذب به شکل پیش ساخته استفاده می شود. گچ به دلیل نسوز بودن در بسیاری از ساختمان های مسکونی و تجاری و اداری بکار می رود.
کناف علاوه بر کاربرد به عنوان سقف کاذب امکان ساخت انواع دیوارهای جداکننده، پوششی، دکوراتیو و سقف‌های مشبک و خاص را فراهم آورده است. کناف با صرفه‌جویی در مصالح، هزینه، انرژی و زمان، بهره وری را افزایش می دهد لیکن اجرای آن باید طبق استاندارد مرجع فنی کناف ایران باشد.
برای تولید سقف کاذب کناف می توان از پنل های گچی پیش ساخته و یا غیرگچی پیش ساخته استفاده کرد. سقف کناف کاذب به دو دسته زیر تقسیم می شود.
- بطور کلی می‌تونیم انواع سقف کاذب کناف رو به سه دسته تقسیم کنیم
1) ثابت
سقف کناف کاذب یکپارچه ساده که در آن هیچ درز و فاصله ای نیست و پس از نصب و بتونه کاری باید رنگ آمیزی شود. وزن بسیار کمی داشته و جایگزین خوبی برای سقف کاذب با رابیتس و گچ است. سقف کاذب کناف یکپارچه شامل زیر سازی فولادی سبک است و در دو نوع اجرا میشه:
سقف کاذب یکپارچه با سازه دو طرفه یا تیپ A (D112a) : زیر سازی در تیپ A در دو جهت (بصورت عمود بر هم) انجام میشه. این نوع از سقف کاذب کناف برای پروژه‌هایی با مشخصات زیر کاربرد داره:
- سطح کار بیشتر از 50 متر مربع باشه
- دهانه‌های بزرگتر از 4 متر داشته باشیم
- در صورتیکه ارتفاع آویز سقف بیشتر از 450 میلیمتر باشه
سقف کاذب یکپارچه با سازه یک طرفه یا تیپ B (D112b) : زیر سازی در تیپ B در یک جهت (تصویر زیر) انجام میشه. این نوع از سقف کاذب کناف برای پروژه‌هایی با مشخصات زیر کاربرد داره:
- سطح کار کمتر از 50 متر مربع باشد
- دهانه‌های کوچکتر از 4 متر داشته باشیم
- در صورتیکه که ارتفاع آویز سقف کمتر از 450 میلیمتر باشد
2) دکوراتیو
این نوع از سقف کاذب کناف، شامل باکس ساده حاشیه، باکس نور مخفی حاشیه، سقف کاذب تونلی، سقف کاذب کمانی، سقف کاذی منحنی، قوسی و گنبدی است.
3) متحرک (کلیک . مشبک یا تایل )
سقف کاذب متحرک به سقف کلیک، مشبک و یا آرمسترانگ هم شناخته میشه. در این نوع سقف کاذب، تایل‌هایی (معمولاً با ابعاد 60*60 سانتیمتر) روی سازه سقف کاذب نصب میشن. این تایل‌ها قابلیت جابجایی و تعویض دارن و به همین خاطر بهشون میگن سقف کاذب متحرک.
برای نصب تایل‌ها، سازه‌های سپری شکل (معمولاً گالوانیزه) روی سازه اصلی سقف و با فاصله‌ی 60 سانتیمتر از یکدیگر، نصب شده و در نتیجه فضای خالی 60*60 برای نصب تایل‌ها فراهم میشه (شکل زیر). دلیل اینکه این نوع سقف به سقف کاذب کلیک معروف شده اینه که صدایی شبیه کلیک از اتصال‌های سپریِ اون بلند میشود.
ویژگیهای اصلی سقف کاذب مشبک یا کلیک چیست؟
- در سقف کاذب مشبک سرعت اجرا بالاست
- به راحتی می‌توان به فضای پشت سقف کاذب دسترسی داشت
- تایل‌ها رو میشود به راحتی تعویض کرد
- اگر از تایل‌های روکش‌دار استفاده شود نیازی به رنگ‌آمیزی ندارند
سقف کاذب کلیک یا آرمسترانگ چه انواعی دارد؟
برای سقف کاذب مشبک می‌توان با توجه به نیاز از تایل‌های مختلفی استفاده کرد. در زیر چند نوع از تایل‌های مرسوم نام برده می‌شوند.
- تایل گچی ساده که فقط پوشش تزئیناتی دارد
- تایل گچی روکش پی وی سی (PVC) که در برابر رطوبت مقاوم هستند و برای سرویس بهداشتی و حمام استفاده میشود
- تایل گچی روکش پی وی سی و پشت فویل آلومینیوم در صورت وجود رطوبت پشت سقف کاذب یا امکان تعریق در فضا (مثل حمام یا استخر) استفاده میشه
- سقف کاذب AMF که عایق حرارتی و صوتی بوده و نسوز است.
- سقف کاذب مشبک فلزی که پایداری بیشتری نسبت به سایر سقف‌ها داره، در برابر رطوبت هم مقاوم‌تر از تایل های گچی است
- تایل‌های پانچ دار یا آکوستیک که عایق صوتی هستند
سقف کاذب پی وی سی
پی وی سی به دلیل ویژگیهای خاص خود و همچنین ارزانی نسبی کاربرد فراوانی در صنعت ساختمان و به طور خاص سقف های کاذب پیدا کرده است. پی وی سی علاوه بر سقف کاذب در تولید انواع پوشش های کف و همچنین در دیوارپوش ها کاربرد دارد. پیاده سازی این نوع سقف در دو الگو انجام می شود:
الگوی نواری: در این الگو، پنل های نواری سقف کاذب پی وی سی بر روی لوله های پروفیل فولاد سوار می شوند.
الگوی شبکه‌ای: به صورت مشبک و کاشی وار روی لوله پروفیل های از جنس آلومینیومی یا گالوانیزه نصب می گردند
سقف کاذب پی وی سی دارای مزیت های فراوانی است که عبارتند از:
- ثبات رنگ طی زمان
- شستشو پذیری سقف و مقاومت در برابر رطوبت
- سبکی و قابلیت تعویض آسان
- نارسایی نسبت به گرما و صدا (ویژگیهای قابل توجه عایق صوتی و حرارتی)
- مقاومت نسبی قابل قبول در برابر آتش
سقف کاذب رابیتس
به دلیل چسبندگی خوب ملات به رابیتس از آن در تولید سقف کاذب استفاده می شود. رابیتس یک ورقه گالوانیزه مشبک شده است که در سقف های کاذب، گچ بری، پوشاندن تیرآهن و آرماتور و بتن، ترمیم ترکهای ساختمان و دکوراسیون آشپزخانه های اوپن و همچنین ساخت حجم دهنده ها برای نصب نور مخفی سقف مورد استفاده قرار می گیرد.
سقف کاذب گریلیوم
از دسته سقف های اصطلاحاًً باز بوده و جنس آن غالبا آلومینیوم است و پس از اجرا شکل شبکه های مربعی باز به خود می گیرد. این ساختار شبکه ای غیربسته این مزیت را دارد که بتوان کانالهای تهویه هوا را پشت آن نصب نموده و در عین برخوردار نمودن فضای داخلی از تهویه مطبوع، نمای نه چندان جذاب دریچه های کولر را پشت این سقف زیبا مخفی نمود.
این ساختار همچنین این اجاره را به طراحان می دهد که با نصب چراغ ها پشت آن یک نور بسیار زیبا و ملایم درست نموده و فضای سایه روشن منحصر به فردی به فضای داخلی ببخشند که در عین سادگی بسیار لوکس و شیک جلوه می کند. به دلیل همین ویژگی ها یکی از مدل های جذاب برای فضاهای اداری محسوب می شود. از دیگر مزیت های این سقف این است که می توان به صورت ترکیبیی آن را با انواع دیگر سقف کاذب پیاده کرد و از مزیت تنوع برای افزایش زیبایی سقف کاذب استفاده نمود.
با این وجود، تنها ایراد این نوع سقف کاهش مزیت عایق گرمایی سقف کاذب به دلیل باز بودن آن است به این معنا که کارکرد عایق گرمایی سقف کاذب که با کاهش ارتفاع سقف موجب کاهش نیاز گرمایی فضای داخلی می شود در این مدل سقف تا حدود زیادی از دست می رود چرا که گرما عملا از شبکه های مربعی عبور کرده و در بالای آن انباشته می شود.
سقف کادب آلومینیوم
با توجه به سبکی آلومینیوم و ضد زنگ بودن آن و همچنین مقاومت نسبت به آتش سوزی از آن در تولید سقف کاذب استفاده می شود.
سقف کاذب شفاف یا طلقی یا آی گلس
این نوع سقف کاذب به دلیل نیمه شفاف بودن ویژگی عبور نور را داشته و فضای روشنتری ایجاد می کند. نمای آن تقریبا چیزی شبیه پنجره های مشبک قدیمی است که در خانه های قدیمی بویژه تا دهه 60 بسیار پرکاربرد بودند، البته از نوع مدرن تر شده آن! جنس این نوع سقف غالبا مواد اکریلیک است که کاربرد آن در طراحی داخلی غیرمعمول نیست. از مزیت های این نوع سقف می توان به سبکی و تنوع بالای رنگ ها و طرح های آن اشاره نمود که انتخاب را برای مشکل پسندان آسان می کند.
سقف کاذب چوبی
این مدل برای برآوردن نیازهای زیبایی شناختی عاشقان چوب به بازار عرضه شده و همانطور که از نامش هویداست مصالح اصلی تشکیل دهنده آن چوب است. سقف کاذب چوب با بهره بردن از ویژگی اصلی چوب یعنی عنصر طبیعی بودن قابلیت اجرا در انواع طرح ها از مسطح و صاف تا شبکه ای و تو رفته و کنگره ای را دارا بوده و فضای آرامش بخش و طبیعی را به ساکنان می بخشد. البته این آرامش و زیبایی چندان ارزان به دست نمی آید چرا که چوب یکی از گرانترین انواع مصالح ساختمانی به شمار می رود. بنابراین برای لذت بردن از این نوع سقف باید حسابی دست به جیب شوید.
سقف آسمان مجازی یا کشسان (بارسیول)
این نوع سقف که اخیرا مورد توجه بسیاری از مشتریان قرار گرفته امکان پیاده سازی طرح های مختلف از نمای آسمان با تلفیق دیگر عناصر طبیعی را داشته و گزینه ای جذاب در اختیار علاقمندان به نمای بی نهایت آسمان قرار داده است. ساختار و شکل پیاده سازی آن به صورت کاشی وار یا Tile است.
دیگر نامهای سقف کاذب
سقف کاذب که در انگلیسی با نام اصلی سقف افتان یا (Dropped Ceiling) شناخته می شود دارای نامهای دیگری نیز هست که عبارتند از:
- سقف شمش T یا T-Bar
- سقف کاذب یا False Ceiling
- سقف آویزان یا Suspended Ceiling
- سقف شبکه ای یا Grid Ceiling
- سقف پایین افتاده یا Drop In Ceiling
- سقف بیرون زده یا Drop Out Ceiling
- کاشی های سقفی یا Ceiling Tiles